Ergenlik tam bir viraj dönemidir. Fiziksel olarak 12- 13’lü yaşlarda başlayıp 18’li yaşlara kadar devam eden hem ruhsal hem de fiziksel değişimleri kapsayan ve sosyal olarak da bir var olma sürecidir. Bu dönem de ergen için her şey değişmekte bedeni kendisine yabancılaşmaktadır. Erkek çocuklarda boy uzamakta, ses telleri kalınlaşmakta , koltuk altı ve etek bölgesin de kıllanmalar olmaktadır. Kız çocukta ise göğüsleri büyümekte, kadın tipi yağlanmalar olmakta ve ilk adet olmasıyla kadınlığa ilk adım atılmaktadır. Ergenler bu fiziksel değişime adapte olurken ruhsal olarak da tam bir karmaşa içindedir. Toplumsal beklentilerde ergenin karmaşasını arttırabilmektedir. O güne kadar sadece oyun çocuğu olarak görülen ergen şimdilerde artık büyümüş olması ve sorumluluk alması gerektiğini söylenmekte ama öte yandan da sen sorumluluk alamazsın daha bize bağımlısın gibi sürekli tutarsızlıklar ergenin karmaşasını arttırabilmektedir. İşte bu dönemde ergen ya bir kimlik oluşturacak yada kimlik karmaşasına girecektir. Bu dönemin sağlıklı atlatılabilmesi için şu aşamalardan geçmesi gerekmektedir:
Özerk olduğunu hissetmek: Ergen bir taraftan özerk olduğunu hissedebilmesi diğer taraftan da ailesi ve çevresi tarafında bu özerkliğinin kabul edilmesine ihtiyacı vardır. Özerk hissedebilmenin ilk adımı otoriteye baş kaldırmaktır. Bu evde anne ya da baba ( ergenin cinsiyetine göre değişir), okulda öğretmen olabilmektedir. Buradaki otoriteye baş kaldırmada mantık aranmamalıdır içten gelen doğamızın bir gereksinimidir ve olması gereklidir. Çünkü birey olmanın yolu bir karar vermeniz plan yapmanız ve uygulamanızdan geçer yoksa sadece ailenin güdümünde kalan yönetilen bir birey haline gelir ki bu ergeni ve bir yetişkin olduğun da bireyi mutsuz eden yapı taşlardan birisidir. Dolayısıyla ergenin başkaldırısını onaylayan, onun farklı düşüncelerini dinleyen, önemseyen anne –baba yada öğretmen ergenin en önemli virajını sağlıklı bir şekilde dönmesine yardımcı olmaktadır.
Amacının Olması: Bu dönemde çok çeşitli uğraşlar içine girebilir ergen özelliklede ailenin istemediği yukarıda belirttiğim gibi otoriteye karşı olabilecek hayal ve amaçlarını olabilir Bu tabi aileyi korkutur mesela muhafazakar bir alenin çocuğu şarkıcı olmak istiyorum yada zengin iş adamının çocuğu okumayacağım , su satarak hayatımı devam ederim diyebilir. Bu amaçlar tutarsız da olabilir ancak burada ergenin amacının olması önemlidir. Aileler çocuğun koyduğu hedefin içeriğine değil bir hedef koymuş olmasına yani özüne odaklamalıdırlar. Çünkü başarılı olunan roller devam ederken başarısız oluna rollerden vazgeçilir.
Kankanın Olması: Arkadaş çoktur ancak sırlarınızı paylaşacağınız kankanız azdır. Bu dönemin önemli aşamalarından bir tanesi de kankanızın olmasıdır. Fakat aileler “ çocuğumla arkadaşım” “onunla her şeyi konuşuyorum” gibi bir yanılgı içersine girebiliyorlar. Ergenin dinlemek bir yetişkin gibi dinlemek onu yaşıtı gibi önemsemek başka bir şey kanka olmak başka bir şeydir. Bazı aileler ve öğretmenler ergenlerin sırlarını kendilerine söylemeleri için zorluyorlar sonunda da ergen kendi akranları tarafından yalaka, satıcı, dost olunmayacak biri olarak görülüp dışlanabilmektedir.
Karşı cins tarafından beğenilme: Bu dönemde okul kıyafetiyle okula gelmek istemeyen ergen okul kıyafeti üstünde olmadığında, makyaj yaptığında, jöle sürdüğün de okulun önünde olmaktan okula gelmekten memnuniyet duyar. Karşı cins tarafından beğenilmesi aşağılanmamalı ve eleştirilmemelidir. Karşı cins tarafından beğenildiğini hisseden ergen hayatın önemli virajını da dönmüştür. Yoksa yetişkin olduğun da karşı cinsten utanan ve evliliğinde sorunlar yaşayan bireyin temelleri atılmış olur.
Lider olmak ve lidere bağlı olmak, dünya görüşünün olması: Ergen zaman zaman arkadaşlarına bir şeyler ısmarlamalı, onları kafeye davet etmeli, doğum günü gibi organizasyonlar planlamalı yani onlara liderlik yapabilmelidir diğer taraftan da başka bir gün onu çağıran arkadaşının liderliğine uyum göstermelidir. Aile ergenin hem liderliğini hem de lidere yoldaşlık yapmasını desteklemelidir. Ayrıca bu dönemde ergen dünya görüşünü oluştururken fanatik bir şekilde bir partiye, bir dine yönelebilir ben ateistim diyebilir bu söylemlerin hepsi bir görüşünün olması açısından olaylara bakması gerekir anne ve babanın yine içerik açısından değil dünyayı anlamlandırma varoluş sürecini bir parçası olarak görülmelidir.
Bu beş önemli viraj anne babalar ve öğretmenlerin desteğiyle dönülebilir. Maalesef ergenin yaptığı yanlışlar sanki çocukluk döneminde aileler ve öğretmenler yapmamış gibi o dönemlerini unutup aşırı tepki verebiliyorlar. Ergenin bu döneminin sağlıklı atlatmasının yegane koşulu ergenin duygu ve düşüncelerinin koşulsuz kabul edilmesiyle olur. Unutmamak gerekir ki bir ergene yapma demek “yap” demektir.
Kaynak:
-Uz.Dr.Tahir ÖZAKKAŞ – Bütüncül Psikoterapi
